Hiếu Tân dịch
Bà Montessoricoi thiếu niên là lứa tuổi từ 12đến 18. Lứa tuổi này không phải được xác đinh một cách tùy tiện, mà dựa theo những thay đổi thể chất diễn ra trong thân thể con người và những thay đổi tâm lí liên hệ với sự trưởng thành của bộ não.
Thiếu niên nhỏ từ 12 đến13 tuổi trải qua những biến đổi thể chất và tâm lí to lớn. Sự phát triển của cơ thể lúc này diễn ra nhanh chóng đến mức có thể so sánh với thời kì sơ sinh. Chỉ trong vài tháng biến đổi thể chất, đứng trước chúng ta không còn là một em bé nữa, mà đã là một thiếu niên nhỏ tuổi, thân thể của nó vẫn còn là một cái gì hoàn toàn “mới mẻ” đối với nó. Những thay đổi về tâm lí cơ bản đến nỗi bà Maria Montessori gọi người ấy là một người “mới sinh ra về phương diện xã hội.” Sự thật là, cậu bé vẫn còn ủy mị, nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Cậu lo lắng đến chuyện người ta nghĩ về cậu như thế nào. Toàn bộ sự tồn tại của cậu ta, có ý nghĩa cho đến bây giờ, với cậu bỗng nhiên trở nên không còn đủ nữa. Ở trường, cậu không còn tập trung chú ý vào các sự kiện hoặc các lí thuyết. Thậm chí gia đình cậu, cậu cũng thấy là nó quá “nhỏ”. Mặc dù vẫn yêu cha mẹ và anh em, nhiệm vụ của cậu bây giờ là chuấn bị cho trưởng thành, và do đó cậu thấy thỏa mãn nhất khi ở giữa bạn bè và trong một cộng đồng người rộng lớn hơn.
Con người bé nhỏ này khao khát đẩy mức độ độc lập của cậu lên một nắc, thật ra, cậu nóng lòng đạt được sự độc lập về kinh tế và xã hội. Cậu cần làm việc và thấy đối với cậu đồng tiền có giá trị như thế nào. Cậu cần ra quyết định đúng, và đôi khi sai, để có được những phản hồi giúp cậu có thể thường xuyên cải tiến hành động của mình. Nhưng có một cảnh báo: cậu không nên làm việc để có thể mua một chiếc điện thoại mới, hay quần áo hàng hiệu. Cậu cần học cách quản lí đồng tiền kiếm được một cách đúng đắn. Tiền do đó được dùng để bảo đảm đời sống hoặc để phát triển kinh tế.
Do đó, Montessori đề xuất một môi trường được chuẩn bị cho tuổi thiếu niên là môi trường nông thôn, trong đó thiếu niên làm việc và học tập cùng với các thầy giáo và những người làm các nghề khác. Có nhiều lí do cho việc bà chọn nông thôn. Công việc chân tay, được bù trừ với việc học tập, thời gian nhàn rỗi, thể thao và nghệ thuật, làm thay đổi trẻ em. Nó xây dựng trong các em ý thức trách nhiệm và dạy các em biết vui mừng với những kết quả thật sự đạt được. Bọn trẻ vào tuổi 13, 14, có thể nắm vững mọi thứ. Chăm sóc gia súc, trông coi đàn ong, trồng rau, đóng bàn ghế, trồng trọt và thu hoạch, nấu ăn, làm vệ sinh. Nhưng không phải chỉ có thế. Trên hết, các em có thể lập kế hoạch những gì cần cho hành động hoặc xây dựng, mua thực phẩm về chế biến, làm việc với một ngân sách tài chính và kế toán.
Các em có thể học được tất cả những điều này một cách tự nhiên trong khi học tập. Mục tiêu của những việc học như thế không phải là biến các em thành những nhà nông hoặ̣c người quản gia. Trái lại. Mục tiêu là dạy cho trẻ em tự mình tìm ra các giải pháp, có trách nhiệm với những hành động của mình, kể cả trách nhiệm với những thành viên khác của cộng đồng.
Một lí do quan trọng khác để Montessori đề nghị đặt trường học ở nông thôn là để bảo vệ thiếu niên khỏi những tác động xấu của thành thị. Chúng ta quan tâm đến sự phát triển tối ưu thể chất và tâm lí của trẻ, bởi vậy chúng ta cần tìm một môi trường trong đó tuổi thơ dễ bị tổn thương có thể vận động thoải mái và có trách nhiệm, nhưng phải trong môi trường an toàn. Khi cộng tác trong sinh hoạt, trẻ em thông qua trải nghiệm sẽ hiểu rằng những phẩm chất thật sự của cuộc sống không liên quan đến màu sơn móng tay, nhãn hiệu của chiếc điện thoại hay một dòng trạng thái sành điệu trên Facebook.
Trên thế giới đã có nhiều trường Montessori cho thiếu niên ở môi trường nông thôn (ở Ohio, New Mexico, NaUy, Thụy Điển, Pháp, Australiavà những trường khác đang mọc lên ở nhiều nơi). Tôi đã có vinh dự đến thăm trường Lara for Livet ở Thụy Điển. Cả ở Cộng hòa Czech nữa, quãng thời gian đẹp nhất đang hé mở cho những thiếu niên đã được giáo dục trong môi trường Montessoritừ những năm thơ ấu. Trường Montessoricủa chúng tôi,Perlička (Bead) ởBrnonằm trong số ít trường đầu tiên thực hiện một chương trình thực sự theo Maria Montessori. Trong năm học tới, chúng tôi sẽ mở “cơ sở” của chúng tôi ở Křížovice – một làng tuyệt đẹp dưới chân cao nguyên Czech-Moravian gần Tišnov.
Renata Špalková, Táňa Kadlecová vàHelena Matoušková từ cộng hòaCzech tham gia vào chương trình Nghiên cứu Định hướng Thiếu niên (tuổi từ12 – 18)(AMI Orientation to Adolescent Studies)hợp tác với NAMTA tháng Bẩy 2016 ở Montessoriskolan Lära för livet, Rydet, Sätila, Thụy Điển. Cả ba bà đều tích cực đóng góp cho sự lớn mạnh của cộng đồng nghiên cứu thiếu niên. Họ xây dựng cộng đồng nghiên cứu của mình tại ba địa điểm trong cộng hòaCzech.